Sovrin
Sovrin
បើយើងក្រឡេកទៅរបរធ្វើធូបនៅខេត្តសៀមរាបដែលជាតំបន់បេតិកភណ្ឌវប្បធម៌ និងជាជង្រុកបន្សល់ទុកនូវទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណីខ្មែរយ៉ាងសប្បូរបែប យើងឃើញថាអ្នកស្រុកអង្គរបានប្រកបរបរនេះតាំងពីយូរណាស់មកហើយ ហើយក៏បន្តមកដល់សព្វថ្ងៃតាមរយៈចំណេះជំនាញដែលផ្ទេរមរតកពីជំនាន់មួយទៅជំនាន់មួយ។ ថ្វីដ្បិតបច្ចុប្បន្នរបរផលិតធូបអ្នកស្រុកអង្គរហាក់មិនប្រកបលក្ខណៈទ្រង់ទាយធំជាក្រុមហ៊ុនឬអាជីពកម្មដុំកំភួនក្តី ប៉ុន្តែចំនួនគ្រួសារតិចតួចនៅតាមស្រុកភូមិនៅតែបន្តផលិត និងរក្សាទំនៀមផលិតបែបបុរាណជាមួយធនធានធម្មជាតិដែលបេះបោចបាននៅតាមព្រៃភ្នំក្បែរលំនៅដ្ឋានរបស់ខ្លួន ដើម្បីធ្វើទុកសម្រាប់ប្រើប្រាស់ក្នុងគ្រួសារផង និងសម្រាប់លក់ដើម្បីចិញ្ចឹមជីវិតផងដែរ។ ជាក់ស្តែង ដូចជាលោកយាយម្នាក់ដែលកំពុងរស់នៅក្នុងភូមិ អូរមានជ័យ ឃុំស្វាយលើ ស្រុកស្វាយលី ខេត្តសៀមរាប ដោយសារតែស្រឡាញ់របរធ្វើធូបដែលធ្លាប់តែចេះតពីដូនតា លោកយាយបាននៅតែបន្តធ្វើធូបរៀងរាល់ថ្ងៃជាមួយការផលិតផលដោយដៃនិងប្រើប្រាស់គ្រឿងផ្សំរូបមន្តដើមទាំងស្រុង ថ្វីដ្បិតបច្ចុប្បន្នគេអាចរកធូបបានយ៉ាងងាយស្រួលនៅតាមតូបឬទីផ្សារក៏ដោយ។
ធ្វើដំណើរមិនឆ្ងាយប៉ុន្មានពីក្រុងសៀមរាប ត្រឹមរយៈពេលប្រហែលមួយម៉ោងកន្លះយើងបានមកដល់ភូមិអូរមានជ័យក្នុងស្រុកស្វាយលីដែលជាទឹកដីអំណោយផលទៅលើរបបដំណាំដាំដុះនិងធ្វើស្រែកចម្ការ។ នៅលើផ្ទះឈើសង់ផុតពីដីមួយខ្នងលោកយាយម្នាក់បានកំពុងតែមមាញឹកជាមួយនឹងសកម្មភាពលាយល្បាយស្អិតៗជាមួយគ្រឿងផ្សំជុំវិញខ្លួនមានទាំងធុងដាក់កម្ទេចអាចម៍រណា គ្រឿងម្សៅក្រអូប ប្រេង អមនឹងសម្ភារ កាំបិត ចានដែក ចាន ឆ្នាំង ក្តារឈើ ជាពិសេសឆ្អឹងឈើវែងៗរុំដោយល្បាយដោតខ្លះៗក្នុងកំប៉ុងខ្សាច់ប្រមាណ១០ទៅ២០ដើមដែលយើងអាចសម្គាល់ថានេះគឺជាសកម្មភាពនៃការផលិតផលធូបដោយដៃផ្ទាល់។ ជាការពិតណាស់ លោកយាយ អាត យឹម គឺជាអ្នកធ្វើធូបបុរាណតាមទំនៀមដើមដែលប្រកបរបរនេះអស់រយៈកាលប្រមាណមួយទសវត្សរ៍មកហើយ។ ជំនួបសំណេះសំណាល ជាមួយសូវរីន លោកយាយ យឹម បានរៀបរាប់ជាមួយស្នាមញញឹមពព្រាយថា៖ យាយទើបតែចាប់ផ្តើមធ្វើធូបនៅរយៈពេល១០ឆ្នាំចុងក្រោយនេះប៉ុណ្ណោះ ដោយចំណេះជំនាញនេះចេះតពីតាយាយរបស់លោកយាយដែលកាលនោះពួកគាត់បើកអាជីវកម្មធ្វើធូបជាលក្ខណៈគ្រួសារ។ ក្រោមមកមកដល់សម័យខ្មែរក្រហមអាជីវកម្មធ្វើធូបក៏បានផ្អាកហើយជាអកុសលស្វាមីរបស់លោកយាយក៏បានមរណភាពនៅក្នុងសម័យនោះផងដែរ។ លោកយាយបានចាប់ផ្តើមធ្វើធូបឡើងវិញស្របពេលដែលខ្លួនមានវ័យកាន់តែជ្រេទៅហើយដែលកាលដំបូងស្នាក់អាស្រ័យនៅវត្តចេះតែធ្វើបន្តិចបន្តួចសម្រាប់លក់នៅពេលមានបុណ្យទានម្តងៗ។ អាយុកាន់តែច្រើនកម្លាំងកាន់តែថមថយដោយឃើញលោកយាយឧស្សាហ៍ឈឺពេក កូនស្រីរបស់លោកយាយក៏អញ្ជើញលោកយាកមករស់នៅផ្ទះវិញដើម្បីមើលថែក្បែរខ្លួន ព្រមទាំងឲ្យគាត់នៅតែបន្តធ្វើអ្វីដែលខ្លួនស្រឡាញ់ផងដែរ។ «យាយចាស់ណាស់ហើយ កម្លាំងខ្សោយធ្វើមិនបានច្រើនដូចមុនទេ តែដោយសារយាយស្រឡាញ់និងចង់រក្សារបៀបធ្វើធូបបុរាណពីដូនតា យាយក៏ចេះតែធ្វើទៅ បានប៉ុណ្ណាយកប៉ុណ្ណឹងទៅ»។
បន្ទាប់ពីលោកតាចែកឋានទៅលោកយាយយឹមមានកូនចំនួនបីនាក់ប្រុសពីរស្រីមួយ បច្ចុប្បន្នលោកយាយរស់នៅជាមួយកូនស្រីទី៣និងចៅស្រីម្នាក់ ដោយរៀងរាល់ពេលទំនេរពីការងាររៀងខ្លួនអ្នកទាំងពីរតែងជួយដើររកគ្រឿងផ្សំនិងគ្រឿងក្រអូបត្រៀមស្រាប់សម្រាប់ឲ្យលោកយាយធ្វើធូបជានិច្ច។ ជជីកសួរអំពីវិធីធ្វើ លោកយាយយឹមបានឆ្លើយទាំងឥតលាក់លាមថា មុននឹងធ្វើយើងត្រូវមានគ្រឿងផ្សំពីរផ្នែកទីមួយគ្រឿងក្រអូបដូចជា ល្មៀត ដើមប្រាក់ ដើមពោល្យំ ពុំសែន វល្លិឆ្នូត ស្លឹកតើយ និងស្លឹកកំប៉ោងជាដើម។ រីឯគ្រឿងល្បាយដុតមានអាចម៍រណានិងយាងបូង(គ្រឿងធ្វើឲ្យស្អិត) ព្រមទាំងឆ្អឹងឈើខ្សៀត(ទ្រនង់ឈើតូចៗ)សម្រាប់លញ់ធ្វើជាធូប។ វិធីធ្វើដំបូងត្រូវយកគ្រឿងក្រអូបទាំងប៉ុន្មានហាលថ្ងៃឲ្យក្រៀមបន្ទាប់មកបុកឲ្យម៉ដ្ឋទុកមួយឡែក ចំណែកអាចម៍រណាយកមកច្របាច់ជាមួយយាងបូងរហូតស្អិតល្មួតចូលគ្នាហើយទើបយកមកលុញលើបន្ទះឈើរាបស្មើជាមួយនឹងឆ្អឹងខ្សៀត។ ពេលលុញរាងមូលស្មើកាលណាបន្ថែមលាបគ្រឿងក្រអូបដែលបុករួចដាក់ពីលើនិងដោតហាលនឹងកំប៉ុងខ្សាច់ឲ្យស្ងួតជាការស្រេច។ ចំពោះគ្រឿងផ្សំទាំងប៉ុន្មានកូនលោកយាយតែងចេញទៅបេះបោចតាមព្រៃជិតៗភូមិ រីឯអាចម៍រណាដើរសុំគេពីកន្លែងធ្វើសិប្បកម្ម ចំណែកឆ្អឹងខ្សៀតធ្វើការទិញពីអ្នកកាប់លក់ក្នុងតម្លៃមួយបាច់ប្រាំពាន់រៀល។ លុញតែម្នាក់ឯងជួនក៏បុកគ្រឿងផ្សំដោយខ្លួនឯង ទម្រាំធ្វើធូបហើយចេញជារូបរាងលោកយាយត្រូវចំណាយពេលធ្វើយ៉ាងហោចណាស់ពីបួនទៅប្រាំពីថ្ងៃអាស្រ័យលើសុខភាពអំណោយផលផងដែរ។«ពីមុនកាលនៅមានកម្លាំងយាយធ្វើម្តងបានពីរទៅបីឡាំងក្នុងមួយថ្ងៃ(មួយឡាំងពី២០ទៅ៣០ដើម) ប៉ុន្តែឥឡូវគ្មានកម្លាំងអង្គុយឆាប់ចុកឆាប់រោយហើមដៃហើមជើងធ្វើបានមិនដល់មួយឡាំងផងក្នុងមួយថ្ងៃ)។ រយៈពេលមួយសប្តាហ៍បើសរុបការធ្វើធូបរបស់លោកយាយគឺបានត្រឹមតែ១០ដុំឬស្មើនឹង១០០ដើម ដែលអាចលក់បានតម្លៃក្នុង១ដុំត្រឹមតែ២ពាន់រៀលប៉ុណ្ណោះ ដូច្នេះវាអាចជាចំណូលតិចតួចស្តួចស្តើងមួយដែលលោកយាយអាចយកទុកសម្រាប់ចាយវាយខ្លួនឯងខ្លះ និងប្រើសម្រាប់មើលជំងឺប្រចាំកាយខ្លះ។ ធូបរបស់លោកយាយយឹមមានប្រវែងជាងមួយហាត់ ប៉ុន្តែសម្រាប់អ្នកចង់បានខ្លីឬតូចក៏អាចកុម្មង់គាត់ធ្វើបានដែរ។ ដោយវ័យ៨០ឆ្នាំកម្លាំងកាន់តែខ្សោយ លោកយាយយឹមបានលើកឡើងថា «រាល់ថ្ងៃយាយធ្វើផងដេកផងបានប៉ុណ្ណាយកប៉ុណ្ណឹងទៅ តែប្រសិនបើកូនៗមានកម្លាំងមានលទ្ធភាពចង់បន្តក៏បន្តទៅតែបើអត់ក៏អត់ទៅ»។
ដោយឡែកងាកមកចៅស្រីរបស់លោកយាយវិញកញ្ញា យាំ យ៉ូន បានលើកឡើងដែរថា យើងអាចឃើញធូបរាងមូលតូចដូចងាយស្រួលធ្វើ ប៉ុន្តែធាតុពិតពេលលញ់ផ្ទាល់ទើបដឹងថាពិបាកព្រោះលញ់ទៅអាចមិនស្មើក៏មានឬលញ់ទៅបែកពីគ្នាក៏មាន។ សម្រាប់ចៅស្រីវ័យ ២២ឆ្នាំរូបនេះក៏មានបំណងចង់បន្តរបរធ្វើធូបដោយដៃពីលោកយាយដែរ ប៉ុន្តែដោយសម្លឹងឃើញពីធនធានវត្ថុធាតុដើមកាន់តែខ្សត់ទៅទើបធ្វើឲ្យកញ្ញាហាក់អល់អែក និងមិនដឹងថាគួរតែបន្តបានទៀតឬអត់នៅថ្ងៃខាងមុខ។ ដូចដែលយើងបានជ្រាបធូបលោកយាយយឹមគឺជាធូបធម្មជាតិធ្វើដោយដៃគ្មានលាយឡំជាតិគីមីប្រើតែរុក្ខជាតិប្រទាលឬថ្នាំរុក្ខជាតិ ដែលហេតុពេលអុជក្លិនក្រអូបជួយឲ្យស្មារតីធូរស្រាល កាត់បន្ថយភាពហត់នឿយ សំខាន់មិនប៉ះពាល់សុខភាពឡើយ។ ដូចច្នេះយើងជាកូនខ្មែរគ្រប់រូបគួរគប្បីនាំគ្នាគាំទ្រនូវផលិតផលខ្មែរស្នាដៃខ្មែរ ជាពិសេសផលិតផលធម្មជាតិមិនប៉ះពាល់សុខភាពដូចដែលលោកយាយ អាត យឹមបានធ្វើឡើងមកនេះ៕
Article by HEM SOKKHIM
