Sovrin
Sovrin
ស្នាដៃដ៏លើសលប់របស់កវីម្ចាស់បទ “លលកវាយំ” ក្នុងវិថីសិល្បៈជាង៥០ឆ្នាំ
NEWS 4 years ago
រិត សុន្ទសារី ជានាមដើមរបស់ លោក វ៉ែន សុន ព្រឹទ្ធាចារ្យផ្នែកតែងនិពន្ធកំណាព្យប្រចាំប្រទេស កម្ពុជាដែលមានកិត្តិនាមទូលំទូលាយសាយដល់សិស្សនិស្សិតបញ្ញវន្តផ្នែកអក្សរសាស្រ្តជាច្រើនជំនាន់រហូតមក ទល់ពេលបច្ចុប្បន្ន។ សាស្រ្តាចារ្យឯកទេសតែងកំណាព្យ រូបនេះបានមានប្រសាសន៍ប្រាប់សូវរីនថា លោកបានចាប់ កំណើតនៅភូមិខ្យាង ឃុំស្វាយ ស្រុកកំពង់ត្រឡាច ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ក្នុងឆ្នាំ១៩៣៨។ បើគិតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ លោក មានជន្មាយុ៨២ឆ្នាំទៅហើយ ប៉ុន្តែបើតាមការសង្កេតជាក់ស្តែងគឺថា ជំនាញសិល្បៈតែងនិពន្ធរបស់លោកមិនបានថមថយស្រកស្រុតទ្រុឌទ្រោមទៅតាមជរាភាពនៃរូបរាងកាយនោះទេ ដូចពាក្យចាស់បរមបុរាណខ្មែរពោលថា “ខ្ញីកាន់ តែចាស់ កាន់តែហើរ” ពិតប្រាកដមែន!
កវី វ៉ែន សុន នៅតែចងចាំនូវអនុស្សាវរីយ៍និពន្ធបទចម្រៀង “លលកវាយំ” ដែលជាមត៌កចម្រៀងតំណាងកិត្តិ ស័ព្ទរបស់លោកក្នុងសង្វៀនសិល្បៈ។ លោកបានរៀបរាប់យ៉ាងលម្អិតថា បទនេះត្រូវបានផលិតក្នុងអំឡុងឆ្នាំ១៩៦៧-១៩៦៨ បន្ទាប់ពីក្រុមតន្រ្តីរាជតម្រួតភិរម្យរបស់លោកបានថតផ្សាយបទ ពពេជចៀប ដែលជាចម្រៀងចង្វាក់សារ៉ាវ៉ាន់ ដំបូងនាំយកមកពីបទចម្រៀងប្រជាប្រិយរបស់អ្នកស្រុកថាឡាបរិវ៉ាត់ ខេត្តស្ទឹងត្រែង ក្នុងគ្រាមួយដែលក្រុមនេះទៅ តាមដង្ហែព្រះរាជដំណើររបស់អង្គព្រះមហាវីរក្សត្រព្រះប្រមុខរដ្ឋយាងទៅសម្ពោធសមិទ្ធផលសង្គមរាស្រ្តនិយមក្នុង តំបន់នោះ។ លោកបន្តទៀតថា បទ “លលកវាយំ” ត្រូវបានប្រគល់ឲ្យរាជិនីសម្លេងរៃកណ្តឹង មាស សូ សាវឿន ដែល ជាម្ចាស់បទ “ពពេជចៀប” ហើយក៏ជាតារាចម្រៀងផ្នែកស្រ្តីល្បីឈ្មោះប្រចាំក្រុមតន្រ្តីរាជ តម្រួតភិរម្យនោះផងដែរ ជាអ្នកបកស្រាយបង្ហើរសំនៀងយ៉ាងពីរោះរណ្តំ។
ដោយសារតែបទនេះទទួលបាននូវការពេញនិយមខ្លាំងពីមហាជន លោក កែវ អែម កំពូលតន្រ្តីករព្យ៉ាណូ ជំនាន់នោះ ជាអតីតស្វាមីអ្នកស្រី សូ សាវឿន ផ្ទាល់ បានទាក់ទងសុំសិទ្ធិយកបទនេះទៅរៀបចំថតឡើងវិញឲ្យ ក្រុមហ៊ុន ឡាក់ស៊ា ដែលដាក់ឈ្មោះ រិត សុន្ទសារី ជាអ្នកនិពន្ធទំនុកច្រៀង ទំនុកភ្លេងជាបទប្រជាប្រិយ និង ឈ្មោះ កែវ អែម ជាអ្នកដឹកនាំវង់ភ្លេង។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏លោកសាស្រ្តាចារ្យ វ៉ែន សុន បានអះអាងថា លោកជាអ្នក និពន្ធទំនុកច្រៀង និង បទភ្លេង ដោយផ្ទាល់តែម្ដងចំពោះបទនេះ ហើយលោកបញ្ជាក់ថា បទនេះតែងជាបទពាក្យបួន ជាប្រភេទមេកំណាព្យចំណាស់ជាងគេរបស់ខ្មែរ។ រីឯកត្តាដែលជំរុញឲ្យលោកសរសេរបទលលកវាយំនេះឡើង មិន មែនដោយសារជាសាច់រឿងផ្ទាល់ខ្លួន ឬ ជាអ្វីដែលលោកបានឃើញនៅកន្លែងណាមួយនោះទេ ប៉ុន្តែវាជាទំនៀមពី បុរាណដែលតែងយកសត្វលលកញីឈ្មោលជានិមិត្តរូបភក្តីភាពនៃសេចក្តីស្នេហា។ ដូច្នេះហើយទើបលោកយក ពាក្យលលកវាយំមកផ្សារភ្ជាប់នឹងការព្រាត់ប្រាស់ស្នេហារបស់តួអង្គនារីដែលជិតរៀបការនៅក្នុងអត្ថន័យបទចម្រៀង របស់លោក។ វាមិនមែនជារឿងចម្លែកទេ ដែលកវីនិពន្ធប្រើសិល្ប៍វិធីបែបនេះ ព្រោះជំនាន់នោះមានកវីជាច្រើនរូប ដែលនិយមលើកយកតួអង្គសត្វបញ្ចូលទៅក្នុងទំនុកច្រៀង តួយ៉ាង បទលលកញីឈ្មោល បទទទាយំឆ្លង បទឱសត្វ សារិកា បទទំនិញស្នេហា (សម្រែកសត្វក្រៀល) បទសត្វចាបយំចេប បទក្អែកបូល បទតាវៅយំឆ្លង ជាដើម។
ក្នុងនាមជាចាស់ទុំជំនាញតែងនិពន្ធមួយរូប សាស្រ្តាចារ្យ វ៉ែន សុន បានបង្ហើបប្រាប់អំពីវិធីសាស្រ្តសំខាន់ ក្នុងការតែងនិពន្ធឲ្យបានល្អដល់យុវជនជំនាន់ក្រោយថា “ ត្រូវមានទស្សនៈដោយឡែក (ទស្សនៈបុគ្គលខុសពី អ្នកដទៃ) ដែលយើងជាកវីនិពន្ធត្រូវយល់ឲ្យបានច្បាស់។ ក្មួយៗត្រូវធ្វើតាមសត្វឃ្មុំដែលហើរក្រេបលម្អងផ្ការាប់សិបផ្កា ទើបបានជាទឹកដែលមានរសផ្អែម។ ក្មួយៗកុំធ្វើតាមសត្វឆ្កែញាំងដែរហើរពាំសត្វដង្កូវយកមកភ្ញាស់ធ្វើជាកូនរបស់ខ្លួន។” លោក ចង់សំដៅអប់រំថា បើចង់ក្លាយជាអ្នកនិពន្ធ មិនត្រូវលួចចម្លងស្នាដៃគេមកធ្វើជាស្នាដៃរបស់ខ្លួនឡើយ ធ្វើយ៉ាងណា កុំឲ្យជាតិសាសន៍ដទៃមាក់ងាយជាតិខ្មែរយើង។ លោកមានទស្សនៈថា “នរណាម្នាក់ក៏អាចធ្វើជាអ្នកនិពន្ធ បានដែរ ឲ្យតែគេមានចិត្តចង់ មានការព្យាយាម និង មានសេចក្តីក្លាហាន។”
គួរបញ្ជាក់ដែរថា ស្នាដៃតែងនិពន្ធរបស់កវី វ៉ែន សុន មានច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់ស្ទើររាប់មិនអស់តាំងពីដើម រៀងមក ទាំងស្នាដៃកំណាព្យ ទាំងរឿងនិទានសម្រាប់អប់រំកុមារ និង បទចម្រៀងផងដែរ។ ស្នាដៃល្បីៗដែលធ្លាប់ ទទួលបានជ័យលាភីមានជាអាទិ៍ កំណាព្យ “ចងចាំជានិច្ច” (១៩៨៧) រង្វាន់លេខ៣ ពីក្រសួងវប្បធម៌ កំណាព្យ “បណ្តាំកវី” (១៩៩១) រង្វាន់លេខ ១ មេដាយមាសពីក្រសួងវប្បធម៌ កំណាព្យ “បណ្តាំកូនខ្មែរ” (១៩៩៦) ចំណាត់ថ្នាក់ លេខ៤ ពានរង្វាន់ព្រះសីហនុរាជ និង កំណាព្យរឿង “ឋានសួគ៌ក្នុងសុបិន” ជ័យលាភីលេខ២ ពានរង្វាន់អក្សរសិល្ប៍ ៧ មករា លើកទី១។ ក្រៅពីនេះ លោកក៏បាននិពន្ធសៀវភៅកំណាព្យជាច្រើនក្បាល រួមមានដូចជា ល្បែងប្រជាប្រិយខ្មែរ (២០០៥) ក្រមាខ្មែរ (២០០៥) ដើមត្នោតដើមប្ញស្សី (២០០៥) ឧបករណ៍តន្រ្តីខ្មែរ (២០០៦) របាំប្រពៃណីខ្មែរ (២០០៦) ផ្ទះខ្មែរ (២០០៨) មួកខ្មែរ (២០០៨) ជាដើមព្រមទាំងសៀវភៅរឿងនិទានអប់រំកុមារមិនតិចជាង២០រឿងទេ។
ដោយសារតែលោកមានស្នាដៃផ្នែកកំណាព្យយ៉ាងច្រើនអនេកប្បការប្រកបដោយបទពិសោធន៍រាប់សិបឆ្នាំ លោកសាស្រ្តាចារ្យ វ៉ែន សុន ត្រូវបានក្រសួងវប្បធម៌និងវិចិត្រសិល្បៈជ្រើសតាំងតំណាងប្រទេសកម្ពុជាឲ្យទៅចូលរួម កម្មវិធីទទួលពានរង្វាន់ “Sunthorn Phu” ថ្នាក់កវីអាស៊ានទាំង១០ប្រទេសនៅទីក្រុងបាងកក ព្រះរាជាណាចក្រថៃ នៅថ្ងៃទី២៦-៣០ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៣ គួរជាទីមោទនភាពក្រៃលែង។ មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ លោកតែងតែគិតគូរយក ចិត្តទុកដាក់សិក្សាស្រាវជ្រាវលើផ្នែកសិល្បៈវប្បធម៌ជាតិដើម្បីចែករំលែកចំណេះដឹងល្អៗ ដល់ប្អូនៗយុវជនជំនាន់ ក្រោយ។ លោកជាស្ថាបនិកម្នាក់ក្នុងបេសកកម្មស្រាវជ្រាវចងក្រងសៀវភៅរបាយការណ៍បទស្មូត្រកំណាព្យខ្មែរ ចំនួន៥៩បទ រៀបចំដោយសមាគម CamboKids ឆ្នាំ២០០៣។ ក្រោយមកទៀត លោកក៏ត្រូវបានសមាគមទ្រទ្រង់ការ បោះពុម្ពនិងអប់រំ សម្រេចជ្រើសតាំងជាប្រធានគណៈកម្មការស្រាវជ្រាវរៀបចំសៀវភៅបទកំណាព្យនិងស្មូតខ្មែរ វគ្គទី២ កាលពីឆ្នាំ២០១៦ កន្លងទៅ។ ទន្ទឹមនឹងនេះ លោកសាស្រ្តាចារ្យ វ៉ែន សុន ក៏ធ្លាប់បានចំណាយពេលចុះទៅបង្រៀន កំណាព្យដល់សិក្ខាកាមជននានានៅតាមសាលារៀន និង សមាគមសិល្បៈមួយចំនួនផងដែរ ជាពិសេសគឺជារឿយៗ លោកតែងត្រូវបានគេអញ្ជើញធ្វើជាវាគ្មិនកិត្តិយសក្នុងកម្មវិធីកំណាព្យ និង សិល្បៈតែងនិពន្ធផ្សេងៗមិនសូវដែលខាន។
ជាចុងក្រោយ លោកមានប្រសាសន៍ប្រកបដោយក្តីសោមនស្សរីករាយថា “ខ្ញុំគិតថាខ្ញុំមានសំណាងណាស់ ដែលបានកើតមកជាកុលបុត្រខ្មែរ ហើយបានមករួមចំណែកផ្ទេរចំណេះដឹងរបស់ខ្លួនខាងវិស័យសិល្បៈវប្បធម៌ ជាពិសេសខាងផ្នែកនិពន្ធកំណាព្យនៅមហាវិទ្យាល័យសិល្បៈនាដសាស្រ្តនៃសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទវិចិត្រសិល្បៈបានសម្រេចដូចបំណងតាំងពីក្មេងមក។” ទោះបីជាយ៉ាងណាក្តី ក្នុងនាមជាកវីនិពន្ធជើងចាស់មួយរូប លោកបានអំពាវនាវ ដល់ម្ចាស់ផលិតកម្មចម្រៀងក្នុងស្រុកមេត្តាបញ្ឈប់ការកែកាឡៃបទចម្រៀងមត៌កដើមរំលោភកម្មសិទ្ធិបញ្ញារបស់អ្នក និពន្ធដែលមានចែងក្នុងច្បាប់ ហើយបែររួមគ្នាថែរក្សាលើកស្ទួយតម្លៃសិល្បៈវប្បធម៌ជាតិ នាំគ្នាបង្កើតស្នាដៃថ្មីៗល្អៗ សម្រាប់បម្រើប្រយោជន៍សង្គមជាតិ៕
Article by SRIN SOKMEAN
