Sovrin
Sovrin
អវសាននៃជីវិតរោងភាពយន្តលុច្សដ៏ល្បីរន្ទឺតាំងពីសម័យអាណានិគមបារាំង
TRAVEL & LIVING 6 years ago
ប្រជាជនដែលកំពុងរស់នៅទីក្រុងភ្នំពេញដែលនិយមស្នេហាវិស័យភាពយន្តទាំងឡាយមិនថាចាស់ឬក្មេងសុទ្ធតែធ្លាប់បានស្គាល់អតីតរោងភាពយន្តលុច្សដែលជារោងភាពយន្តដ៏ចំណាស់មួយមានទីតាំងស្ថិតនៅលើបណ្តោយមហាវិថីព្រះនរោត្តម។ រោងភាពយន្តដែលពីដើមរៀងមកធ្លាប់តែមានសភាពអ៊ូអរមាន មនុស្សម្នាចូលទស្សនាច្រើនកុះករបែរជាត្រូវបានបិទទ្វារផ្អាកដំណើរការបញ្ចាំងក្លាយជាស្ងាត់ជ្រងំតាំងពីឆ្នាំ ២០១៧កន្លងទៅម្ល៉េះ ហើយសព្វថ្ងៃនេះអគារប្រវត្តិសាស្រ្តនៃភាពយន្តខ្មែរដ៏អភ័ព្វមួយនេះកំពុងតែរសាត់ បាត់ពីខ្សែចក្ខុរបស់ទស្សនិកជនខ្មែរទាំងឡាយហើយ ដោយសារវាត្រូវបានគេចាប់ផ្តើមធ្វើការរុះរើដើម្បីវិនិ យោគអភិវឌ្ឍ ស្របពេលដែលរោងភាពយន្តទំនើបៗជាច្រើនចេះតែរីកលូតលាស់នៅតាមបណ្តាផ្សារទំនើប នានាក្នុងក្រុងភ្នំពេញ តួយ៉ាង រោងភាពយន្ត Major Cineplex និង រោងភាពយន្តលេជេន (Legend) ជាដើម។
នៅពេលធ្វើដំណើរតាមមហាវិថីព្រះនរោត្តមកែងវិថី១៥៤ យើងនឹងឃើញផ្ទាំងឃោសនាខ្សែភាពយន្ត ត្រូវបានទម្លាក់ចុះ រីឯទ្វារត្រូវបានចាក់សោរជិតគួរឲ្យស្រណោះជាពន់ពេក។ យោងតាមឯកសារសៀវភៅស្ថាបត្យកម្មកម្ពុជារបស់ដេប៉ាតឺម៉ង់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយនិងសារគមនាគមន៍នៃសកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ រោងភាពយន្តលុច្សត្រូវបានសាងសង់ក្នុងឆ្នាំ១៩៣៨ ដោយស្ថាបត្យករ ជនជាតិបារាំងឈ្មោះ Roger Colne ក្នុងរចនាបថស្ថាបត្យកម្មបែបបស្ចិមប្រទេសលក្ខណៈទំនើបសម័យ ទសវត្សរ៍ទី២០-៣០ ដែលមានឈ្មោះថា Art Deco (អានថា អាតដេកូ)។
«រោងកុនលុច្សមានតម្លៃសំខាន់ចំពោះវិស័យស្ថាបត្យកម្ម ពីព្រោះវាបានសាងសង់ក្នុងសម័យបារាំង លើផ្លូវដ៏សំខាន់មួយនាសម័យនោះគឺផ្លូវ ដូដាដឺឡាក្រេ (Doudart de Lagrée) សម្រាប់បំពេញសេចក្តីត្រូវការ ផ្នែកកម្សាន្តរបស់ប្រជាជន […] ម្យ៉ាងវិញទៀត វាក៏បានបង្ហាញអំពីប្រវត្តិទីតាំងមួយនៃទីក្រុងស្របពេលនៃ ការអភិវឌ្ឍនាសម័យនោះ។ ចំណុចពិសេសគឺវាត្រូវបានសាងសង់ក្នុងរចនាបថ Art Deco មានទំហំធំជាងគេ ប្រកបដោយស្តង់ដារត្រឹមត្រូវតាមក្បួនខ្នាតស្ថាបត្យកម្ម។ ផ្នែកខាងក្នុងមានបន្ទប់សម្រាប់សិល្បករហាក់បីដូច ជារោងមហោស្រពមួយអ៊ីចឹង! » កញ្ញា ហ៊ុន សុកញ្ញា និស្សិតស្ថាបត្យកម្មនៃសកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទវិចិត្រ សិល្បៈ និង ជាសហស្ថាបនិកនៃគម្រោងរោងកុន (Roung Kon Project) បានបង្ហាញចំណាប់អារម្មណ៍។
មុនឆ្នាំ១៩៧៥ រោងភាពយន្តនេះល្បីល្បាញខាងបញ្ចាំងភាពយន្តបរទេស ជាពិសេសគឺ ភាពយន្តបារាំងតែម្តង ប៉ុន្តែក៏មានបញ្ចាំងភាពយន្តខ្មែរ មួយចំនួនដែរ ដូចជា រឿងសូផាត របស់ផលិតកម្មឥន្រ្ទទេវីភាពយន្ត ដោយផលិតករ ប៊ីវ ឆៃលាង ជាដើម និង រឿង អប្សរា ស្នាព្រះហស្ថដឹកនាំរបស់ព្រះបរមរតនកោដ្ឋសម្តេចព្រះនរោត្តមសីហនុ កាលពីទសវត្សរ៍ទី៦០ ជាដើម។ រោងកុននេះបានបិទទ្វារក្នុងរបបខ្មែរក្រហម។ លុះក្រោយមក ក្នុងទ.វ.ទី៨០ រោងកុននេះបានបើកបញ្ចាំងខ្សែភាពយន្តឡើងវិញ។ ប៉ុន្តែជាអកុសលនៅ ពេលវិស័យភាពយន្តខ្មែរធ្លាក់ចុះក្នុងពាក់កណ្តាលទសវត្សរ៍ទី៩០ រោងកុននេះព្រមជាមួយរោងកុនចាស់ៗ ដទៃទៀតនៅក្នុងក្រុងភ្នំពេញត្រូវបានផ្អាកដំណើរការទាំងស្រុង។ ក្នុងឆ្នាំ២០០១ រោងកុនលុច្សត្រូវបាន ជួសជុលកែលម្អហើយចាប់បញ្ចាំងភាពយន្តឡើងវិញរហូតដល់ឆ្នាំ ២០១៧។
ក្នុងរយៈពេលជិត២០ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ រោងភាពយន្តនេះធ្លាប់បញ្ចាំងភាពយន្តល្បីៗជាច្រើន ដូចជា រឿងកាកី រឿងភូមិគ្រឹះចម្លែក រឿងអាត់បី រឿងអង្គរក្សជើងរន្ទះអេភូថង រឿងអង្គុលីមាល រឿងតុលាការ អាទិទេព រឿងកិលេស រឿងអាបពាក់មួកសុវត្ថិភាព រឿងក្រឡអីហ្នឹង រឿងគ្រាប់ពេជ្រ រឿងកុមារី២៥ឆ្នាំ រឿងស្បែកគង់ រឿងចាំតែខ្លាចតើ រឿងភូមិអត់មនុស្ស និង រឿងក្រមុំ៣១កំលោះ៥២ ជាដើម ព្រមទាំងរឿងបរទេសរួមមាន ថៃ កូរ៉េ ភីលីពីន ឥណ្ឌូនេស៊ី ដែលភាគច្រើនសុទ្ធសឹងជាប្រភេទរឿងខ្មោច និង រឿងកំប្លែង។ ពីឆ្នាំ២០០១ដល់ ឆ្នាំ២០១៥ រោងនេះបញ្ចាំងកុនចំនួន៤លើកក្នុងមួយថ្ងៃ ប៉ុន្តែនៅដើមឆ្នាំ២០១៦ រោងនេះត្រូវបានបន្ថែមម៉ោង បញ្ចាំងរហូត០៦លើកក្នុងមួយថ្ងៃ ហើយក្នុងចុងឆ្នាំដដែលនោះ បន្ថែមម៉ោងបញ្ចាំងដល់០៨លើកក្នុងមួយថ្ងៃ។ រឿង បរទេសដែលមានចំណងជើងថា “កូនភ្លោះខ្មោច” ជារឿងដែលបានបញ្ចាំងចុងក្រោយបំផុតក្នុងរោងភាពយន្តនេះមុនពេលបិទទ្វារលែងបញ្ចាំង។
ពាក់ព័ន្ធនឹងករណីបិទរោងភាពយន្តលុច្ស កញ្ញា ទុំ យូរីផល សមាជិកគម្រោងរោងកុន និង គម្រោង វណ្ណ ម៉ូលីវណ្ណ បានលើកឡើងថា «ដោយសារតែយើងស្រឡាញ់ (រោងភាពយន្តខ្មែរ) ទើបយើងធ្វើការ ស្រាវជ្រាវ។ ប៉ុន្តែនៅពេលដែលយើងស្រាវជ្រាវ យើងឃើញបាត់បង់ម្តងមួយៗ។ មិនមែនតែរោងកុនលុច្សទេ សូម្បីតែរោងកុនដទៃក៏ទទួលរងហានិភ័យ ដូចជាការផ្លាស់ប្តូរតួនាទី និង ការវាយចោល។ អ្វីដែលខ្ញុំបារម្ភ សម្រាប់និស្សិតស្ថាបត្យកម្មនិងអ្នកស្រាវជ្រាវ នៅពេលដែលយើងចង់សិក្សាអំពីអត្តសញ្ញាណរោងកុន អ្វីដែលជារបស់យើង គឺយើងខ្វះខាតឯកសារទាំងអស់ហ្នឹង។»
កញ្ញាមើលឃើញថា ការបាត់បង់អគារអតីតរោងភាពយន្តទាំងអស់នៅក្នុងក្រុងភ្នំពេញ ក៏ដូចជាអគារ បេតិកភ័ណ្ឌប្រវត្តិសាស្រ្តទាំងឡាយគឺជាមហន្តរាយដ៏ធំសម្រាប់កូនចៅជំនាន់ក្រោយ «យើងដឹងស្រាប់ហើយ ទោះបីជាយើងចង់ស្រាវជ្រាវអភិរក្សប៉ុនណា ក៏យើងមិនអាចឃាត់ឃាំងការរីកចម្រើនរបស់ទីក្រុងបានទេ។ យើងមានសិទ្ធិត្រឹមតែការស្រឡាញ់និងស្រាវជ្រាវដើម្បីទុកឯកសារទៅថ្ងៃក្រោយ ដល់ពេលគេវាយចោលទៅ យើងនៅមាន តែប៉ុនហ្នឹងឯង។»
Article by SRIN SOKMEAN
