Sovrin
Sovrin
មរណភាព ទេវនាដនិម្មិត ឯម ធាយ ជាការបាត់បង់គ្រាប់ពេជ្រដ៏ធំចុងក្រោយនៃ មត៌កមនុស្សរស់របាំព្រះរាជទ្រព្យកម្ពុជា
NEWS 3 years ago
កាលពីពេលរំលងអាធ្រាត្រចូលថ្ងៃទី១៥ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២១ ប្រជាជាតិយើងទាំងមូលបានទទួលដំណឹងដ៏សែនក្រៀមក្រំពីក្រុមគ្រួសារលោកយាយព្រឹទ្ធាចារ្យរបាំបុរាណ ឯម ធាយ ថា ទេវនាដនិម្មិត ឯម ធាយ មត៌កមនុស្សមួយរូបក្នុងចំណោម១៧រូបដែលត្រូវបានតែងតាំងជាផ្លូវការដោយព្រះរាជក្រឹត្យរបស់ព្រះមហាក្សត្រ បានទទួលអនិច្ចកម្មនៅឯគេហដ្ឋានរបស់កូនបង្កើតរបស់លោកយាយនៅម្តុំព្រែកប្រា ខណ្ឌច្បារអំពៅ រាជធានីភ្នំពេញ វេលាម៉ោង ១២:២០នាទីយប់ ថ្ងៃអង្គារ ៦កើត ខែបឋមាសាឍ ឆ្នាំឆ្លូវ ត្រីស័ក ព.ស.២៥៦៥ ក្នុងជន្មាយុ ៨៨ឆ្នាំ ដោយជរាពាធ។
«ខ្ញុំនិងភរិយា មានក្តីរំជួលចិត្តឥតឧបមា ដោយបានទទួលដំណឹងថា ឧបាសិកាព្រឹទ្ធាចារ្យ ទេវនាដនិម្មិត ឯម ធាយ បានទទួលមរណភាព […] ក្នុងវេលាប្រកបដោយសមានទុក្ខនេះ ខ្ញុំនិងភរិយា សូមសម្តែងនូវការសោកស្តាយស្រណោះ អាឡោះអាល័យចំពោះការបាត់បង់ឧបាសិកាព្រឹទ្ធាចារ្យទេវនាដនិម្មិត ដែលជាការបាត់បង់នូវម្ដាយ ជីដូន ប្រកបដោយព្រហ្មវិហារធម៌ មិនចេះរីងស្ងួត និងជាព្រឹទ្ធាចារ្យសិល្បការិនីដ៏ឆ្នើម ដែលជាមរតកមនុស្សរស់ដ៏មានតម្លៃបំផុតនៃរបាំព្រះរាជទ្រព្យ។ ពេញមួយជីវិតរបស់គាត់ ឧបាសិកាព្រឹទ្ធា ចារ្យទេវនាដនិម្មិតបានលះបង់ពេលវេលាដ៏មានតម្លៃ រួមចំណែកលើកស្ទួយ និងថែរក្សាសិល្បៈវប្បធម៌ដ៏រុងរឿងរបស់ជាតិយើង» សារលិខិតរំលែកទុក្ខរបស់សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្រ្តីនៃកម្ពុជា ផ្ញើជូនលោកស្រី ថោង គឹមអាន (កូនស្រីបង្កើតរបស់លោកយាយ) និងក្រុមគ្រួសារ។
ងាកទៅរកជីវប្រវត្តិ និងស្នាដៃកាលពីលោកនៅរស់វិញ ទេវនាដនិម្មិត ឯម ធាយ កើតនៅថ្ងៃទី៣០ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៣៥ (យោងតាមអត្តសញ្ញាណបណ្ណ ប៉ុន្តែចៅស្រីបង្កើតរបស់លោកយាយបានលើកឡើងថា លោកយាយមានព្រះជន្ម ៨៨ឆ្នាំ) នៅក្រុងភ្នំពេញ។ ដោយសារមានម្តាយជាអ្នកបម្រើការនៅក្នុងព្រះបរមរាជវាំង លោកយាយបានចូលហាត់របាំតាំងពីអាយុប្រមាណ៧-៨ឆ្នាំ។ លោកយាយតែងតែមកហាត់សមរបាំក្បាច់បុរាណខ្មែរនៅក្នុងវាំងជារៀងរាល់ថ្ងៃនៅពេលព្រឹកជាមួយនាដកាព្រះបរមរាជវាំងរួមជំនាន់ជាច្រើន។ លោកយាយបានហាត់រៀនរាំតួអង្គយក្សពីសំណាក់គ្រូដើមឈ្មោះ ឃុនមិត ដែលជាគ្រូយក្សប្រចាំព្រះបរមរាជវាំង។ ក្រៅពីនេះ លោកយាយបានរៀនផ្នែករាំតួអង្គរបាំដទៃទៀតពីឃុនព្រះម្នាងមាឃដែលជាគ្រូរបាំដ៏ឆ្នើមនៃវង់ល្ខោនព្រះករុណា និងជាអតីតព្រះស្នំរបស់ហ្លួងស៊ីសុវត្ថិមុនីវង្សផង។ ទន្ទឹមនឹងការហាត់រៀនក្បាច់របាំនៅពេលព្រឹក គាត់ក៏បានរៀនផ្នែកអក្សរសាស្រ្ត និងអក្សរភ្លេងនៅក្រោមប្រាសាទច័ន្ទឆាយានៅពេលរសៀល។
កាលពីជំនាន់រជ្ជកាលព្រះបាទសុរាម្រិត និង ព្រះមហាក្សត្រីយានីព្រះកុសុមៈ នារីរតន៍ សិរីវឌ្ឍនា នាដកា ឯម ធាយ តែងតែនៅហាត់ច្រៀងចម្រៀងបុរាណជាមួយគ្រូធំៗនៅពេលយប់រួមជាមួយក្រុមភ្លេងព្រះរាជទ្រព្យទាំងអស់ និងនៅបម្រើព្រះស្ងោយថ្វាយទ្រង់ជាប្រចាំនៅប្រាសាទខេមរិន្ទក្នុងព្រះបរមរាជវាំង។ ក្រោយមកគាត់បានក្លាយជាគ្រូបង្ហាត់សិស្សរបាំនៅក្នុងវាំងរហូតដល់ស្រុកធ្លាក់ក្នុងរបបខ្មែរក្រហម។ ក្នុងខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ គាត់ត្រូវបានជម្លៀសដល់តំបន់ជនបទក្នុងទឹកដីខេត្តបាត់ដំបង។ លោកយាយធ្លាប់មនប្រសាសន៍ថា គាត់បានរស់រានមានជីវិតដោយសារតែងារជា “យាយល្ខោន” ដែលអង្គការខ្មែរក្រហមបានដាក់ឲ្យ ហើយតែងតែបញ្ជាលោកយាយឲ្យរាំច្រៀងសម្តែងឲ្យពួកគេមើលកម្សាន្តពេលសម្រាកពីការងារភ្ជួររាស់ដកស្ទូង មិនយកទៅសម្លាប់ចោលឡើយ។ ក្រោយមក លោកយាយត្រូវបានមេអង្គការខ្មែរក្រហមចាត់តាំងឲ្យនៅមើលថែទាំច្រៀងបំពេរកុមារតូចៗជំនួសវិញ។
នៅដើមឆ្នាំ១៩៧៩ លោកយាយបានចាកចេញពីទីនោះ ហើយធ្វើដំណើរមកបង្ហាត់សិស្សរបាំនៅទីរួមខេត្តបាត់ដំបង ហើយបន្តមកបង្ហាត់នៅទីរួមខេត្តពោធិ៍សាត់ និងស្រុកក្រគរ មុននឹងវិលត្រឡប់មករដ្ឋធានីភ្នំពេញវិញ។ អ្នកសិល្បៈដែលនៅរស់រានមានជីវិតសល់ពីការកាប់សម្លាប់បានមកប្រមូលផ្តុំគ្នារស់នៅក្នុងអគារប៊ូឌិញ សិល្បករ សិល្បការិនី ហើយគាត់ក៏ត្រូវបានរដ្ឋទាក់ទងឲ្យជួយបង្ហាត់របាំក្បាច់បុរាណខ្មែរដល់នាដកាជំនាន់ក្រោយ។ ក្នុងអំឡុងទ.វ.ឆ្នាំ១៩៨០-៩០ លោកយាយបានចំណាយពេលយ៉ាងច្រើនអនេកប្បការ បង្ហាត់សិស្សនៅនាយកដ្ឋានសិល្បៈទស្សនីយភាព (សាលមហោស្រពទន្លេបាសាក់)។ មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ លោកយាយតែងតែអមដំណើរប្រតិភូនាដការបាំខ្មែរចេញទៅសម្តែងនៅតាមបណ្តាប្រទេសនានាជាច្រើនដងស្ទើររាប់មិនអស់ទាំងមុន និងក្រោយឆ្នាំ១៩៧៥។
ដោយសារសម្លឹងមើលឃើញថា លោកយាយជាគ្រូរបាំម្នាក់ក្នុងចំណោមគ្រូរបាំតិចតួចដែលនៅរស់ពីរបបប៉ុលពត ដែលបានចំណាយពេលដ៏មានតម្លៃផ្ទេរចំណេះដឹងផ្នែករបាំព្រះរាជទ្រព្យដល់កូនខ្មែរក្រោយរបបប្រល័យពូជសាសន៍នោះ ផលិតករភាពយន្តឯកសារបរទេសបានថតខ្សែជីវិតរបស់លោកយាយទុកជាឯកសារដែលមានចំណងជើងថា The Tenth Dancer (១៩៩៣) ហើយលោកយាយក៏ត្រូវបានអ្នកថតរូបបរទេសម្នាក់ទៀត គឺលោក Arjay Stevens បានចេញផ្សាយសៀវភៅក្រោមចំណងជើងថា A Century Artist (២០១៥) គួរឲ្យចងចាំទុកជាប្រវត្តិសាស្រ្ត ៕
Article by SRIN SOKMEAN
