ផ្តាសាយគឺជាជំងឺដែលងាយប្រឈមជាងគេ ហើយច្រើនកើតឡើងដោយពពួកវីរុសល្អិតៗរហូតដល់ទៅជាង ២០០ប្រភេទ ក្នុងនោះវីរុសដែលមានឥទ្ធិពលខ្លាំងរួមមាន មេរោគ rhinovirous វីរុសអាដេណូ វីរុស Syncytial និងវីរុស Parainfluenza ជាដើម។ ជំងឺផ្តាសាយត្រូវបានគេស្គាល់ថាជាការឆ្លងមេរោគរលាកផ្លូវដង្ហើមខាងលើ តាមធម្មតាវាបង្ហាញរោគសញ្ញាដូចជា រមាស់ឬឈឺបំពង់ក កណ្តាស់ តឹងច្រមុះ ហៀរទឹកភ្នែក ហៀរទឹកសំបោរពីច្រមុះទៅបំពង់ក ក្តៅខ្លួន និងឈឺចុករោយពេញរាងកាយ។ មេរោគផ្តាសាយអាចបង្កជំងឺស្រាលឬធ្ងន់ ដែលជាទូទៅយើងហៅថាផ្តាសាយធម្មតាឬផ្តាសាយតូច និងមួយទៀតធ្ងន់ធ្ងរជាងគឺផ្តាសាយធំ។ ខណៈជំងឺផ្តាសាយទាំងពីរបង្ហាញរោគសញ្ញាស្រដៀងគ្នា ចុះយើងអាចដឹងយ៉ាងដូចម្តេចថាតើផ្តាសាយមួយណាដែលយើងកំពុងកើត។
មេរោគផ្តាសាយអាចចម្លងពីមនុស្សម្នាក់ទៅមនុស្សម្នាក់បានយ៉ាងងាយតាមរយៈខ្យល់ដង្ហើមក្អកឬកណ្តាស់ពីអ្នកជំងឺ និងការប៉ះពាល់របស់របរប្រើប្រាស់ផ្សេងៗតពីអ្នកជំងឺដូចជា ច្រាសដុសធ្មេញ ស្លាបព្រា ក្តាវាយកុំព្យូទ័រ -ល- រួចយកម្រាមដៃទៅប៉ះនឹងមាត់ឬច្រមុះរបស់អ្នក។ ផ្តាសាយធម្មតាឬផ្តាសាយតូច វារមែងបង្ហាញសញ្ញាដូចជា ហៀរសំបោររាវ ឬតឹងច្រមុះ ក្អកស្រាល កណ្តាស់ អស់កម្លាំង (តិចតួចឬគ្មាន) ហូរទឹកភ្នែក ឈឺក ឈឺក្បាល (តិចតួចឬគ្មាន) និងចុករោយរាងកាយ។ តាមធម្មតាជំងឺផ្តាសាយតូចនឹងសះស្បើយទៅវិញក្នុងកំឡុងពេលពី៧ទៅ១០ថ្ងៃ រីឯអាការដែលបង្ហាញឡើងមកនេះមិនមែនដោយសារតែការឆ្លងមេរោគនោះទេ បុន្តែវាកើតឡើងដោយសារតែប្រព័ន្ធការពាររាងកាយរបស់អ្នកកំពុងព្យាយាមប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងមេរោគ។ អ្នកអាចព្យាបាលជំងឺផ្តាសាយធម្មតាដោយខ្លួនឯងបានតាមរយៈការពង្រឹងប្រព័ន្ធការពារដោយ គេងឲ្យបានគ្រប់គ្រាន់ ងូតទឹកក្តៅ បរិភោគក្តៅ ផឹកទឹកឲ្យបានច្រើន ពិសេសផឹកភេសជ្ជៈពពួកផ្ទុកវីតាមីន C។ និយាយរួមជំងឺផ្តាសាយតូចកើតឡើងក្នុងកំឡុងពេលខ្លី និងមិនបង្កអ្វីធ្ងន់ធ្ងរដល់សុខភាពឡើយ។ ដោយឡែក ចំពោះលក្ខណៈសម្គាល់ដែលលេចធ្លោបំផុតនៃជំងឺផ្តាសាយធំវិញ គឺការលេចចេញនូវគ្រុនក្តៅខ្លាំងភ្លាមៗ (៣៨អង្សាសេឡើងទៅ) ក្អកស្ងួត ឈឺក្បាល និងឈឺខ្លួនប្រាណ ជាពិសេសត្រង់ខ្នងផ្នែកខាងក្រោម និងជើង។
រោគសញ្ញាទាំងនេះចាប់ផ្តើមពីរថ្ងៃបន្ទាប់ពីការឆ្លងវីរុសហើយភាគច្រើនមានរយៈពេលតិចជាងមួយសប្តាហ៍។ អ្នកជំងឺនឹងមានអារម្មណ៍អស់កម្លាំង និងខ្សោយមែនទែនសឹងតែមិនចង់ក្រោកចេញពីគ្រែ ហើយរោគសញ្ញាផ្សេងទៀតមានដូចជា រងាញាក់ មិនឃ្លានអាហារ ឈឺខាងក្រោយភ្នែក ឈឺបំពង់ក ហៀរសំបោរឬតឹងច្រមុះ ជួនអាចរាគ (ចំពោះកូនក្មេង)។ បើតាមឯកសាររបស់នាយកដ្ឋានសុខភាព និងថែទាំនៃរដ្ឋវិចតូរីយ៉ា រយៈពេលវិវឌ្ឍនៃជំងឺផ្តាសាយធំក៏មិនខុសគ្នាប៉ុន្មានពីជំងឺផ្តាសាយធម្មតាដែរ គឺអាចចន្លោះពី៧ទៅ១០ថ្ងៃ។ ការរំពឹងទុកនៅថ្ងៃទី១-៣៖ ចាប់ផ្តើមក្តៅខ្លួនភ្លាមៗ ឈឺក្បាល ឈឺសាច់ដុំ អស់កម្លាំង ក្អកស្ងួត ឈឺបំពង់ក ជួនតឹងច្រមុះ។ ថ្ងៃទី៤៖ គ្រុនក្តៅ និងឈឺសាច់ដុំថយចុះ សំឡេងស្អកៗ ស្ងួតឬឈឺបំពង់ក ក្អក ហើយអាចមិនស្រួលក្នុងទ្រូងតិចតួចកើតមានគួរឲ្យកត់សម្គាល់។ យើងអាចនឹងមានអារម្មណ៍អស់កម្លាំងខ្លាំងឬហេវហត់។ ថ្ងៃទី៨៖ រោគសញ្ញាទាំងឡាយចាប់ផ្តើមថយចុះ ក្អក និងភាពអស់កម្លាំងអាចនឹងនៅបន្តមួយទៅពីរសប្តាហ៍ឬយូរជាងនេះ។ អ្នកជំងឺផ្តាសាយធំភាគច្រើនអាចនឹងធូរស្រាលទៅវិញដោយមិនចាំបាច់ប្រើថ្នាំព្យាបាលឬ អាចព្យាបាលដោយខ្លួនឯងតាមរយៈការពង្រឹងប្រព័ន្ធការពារដូចបានរៀបរាប់នៅខាងលើអមជាមួយនឹងការប្រើប្រាស់ថ្នាំគ្រុនក្តៅដូចជា ពពួកប៉ារ៉ាសេតាម៉ុល ឬ អ៊ីប៊ុយប្រូហ្វែន (Ibuprofen)។ ជារួមជំងឺផ្តាសាយទាំងពីរមានភាពស្រដៀងគ្នា គ្រាន់តែផ្តាសាយធំធ្វើទុក្ខធ្ងន់ជាងដែលបង្ហាញសញ្ញាលេចធ្លោគ្រុនក្តៅខ្លាំងនៅថ្ងៃដំបូង។ ដោយសារតែជំងឺផ្តាសាយធម្មតា និងគ្រុនផ្តាសាយធំត្រូវបានកើតឡើងដោយវីរុស ដូច្នេះការប្រើថ្នាំផ្សះ (Antibiotic) មិនមានប្រសិទ្ធភាពលើមេរោគផ្តាសាយនោះទេ លុះត្រាតែមានវេជ្ជបណ្ឌិតបញ្ជាក់ថាមានការឆ្លងមេរោគលើកទីពីរ ដូចជាជំងឺរលាកសួត ឬរលាកបំពង់កដោយបាក់តេរីជាដើម។ ហេតុដូចនេះប្រសិនបើអ្នកមានរោគសញ្ញាគ្រុនផ្តាសាយលើសពីមួយសប្តាហ៍ដោយមិនមានការធូរស្រាល អ្នកគួរតែទៅជួបប្រឹក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យដើម្បីពិគ្រោះរកការឆ្លងផ្សេងៗ និងការព្យាបាលត្រឹមត្រូវមួយដើម្បីជៀសវាងនូវការប្រើប្រាស់ថ្នាំផ្តេសផ្តាស ជាពិសេសថ្នាំផ្សះដែលជះឥទ្ធិពលអាក្រក់មួយចំនួនចំពោះសុខភាព និងធ្វើឲ្យយើងមានភាពសាំជាមួយថ្នាំផ្សះហើយពិបាកព្យាបាលនៅពេលយើងមានជំងឺឆ្លងនៅពេលក្រោយ។ តែយ៉ាងណាមិញ យើងមិនគួរបណ្តោយឲ្យវាយឺតពេលពេលនោះទេ ដូចជាករណីឈានដល់ជំងឺរលាកទងសួតដោយបាក់តេរីជាដើម។
បើទោះស្ថិតិពិភពលោកបង្ហាញថា ចំពោះមនុស្សធំនៅតែអាចកើតជំងឺផ្តាសាយយ៉ាងតិចពីរដងក្នុងមួយឆ្នាំ រីឯកូនក្មេងអាចពី៦ទៅ១០ដងក្នុងមួយឆ្នាំក្តី ជាមួយគ្នានេះយើងគួរគប្បីយល់ដឹងអំពីវិធីការពារខ្លួនដើម្បីកាត់បន្ថយភាគរយប្រឈមកើតជំងឺផ្តាសាយផងដែរ។ ការបរិភោគបន្លែបៃតង ពពួកអាហារផ្ទុកវីតាមីន D និងធ្វើលំហាត់ប្រាណទៀងទាត់ គឺជាវិធីពង្រឹងដល់ប្រព័ន្ធការពាររាងកាយប្រឆាំងនឹងមេរោគបានយ៉ាងល្អ ។ ការលាងដៃគឺជាវិធានការមួយដ៏សំខាន់បំផុតដើម្បីការពារការឆ្លងរាលដាលនៃជំងឺឆ្លង។ ប្រសិនបើមានសមាជិកក្នុងផ្ទះណាម្នាក់កើតជំងឺផ្តាសាយ សូមលាងដៃរាល់ពេលបានប៉ះពាល់អ្នកជំងឺ ប៉ះរបស់របរប្រើប្រាស់របស់អ្នកជំងឺ បើអាចគួរប្រើដោយឡែក កុំចែករំលែកអាហារញុំាជាមួយអ្នកជំងឺ និងអនាម័យបរិស្ថានជុំវិញខ្លួនជាប់ជានិច្ច។ ចំពោះអ្នកឧស្សាហ៍ផ្តាសាយអ្នកជំនាញក៏ផ្តល់ដំបូន្មានឲ្យចាក់វាក់សាំងការពារផងដែរ បើទោះមិនអាចការពារបាន១០០ភាគរយ ប៉ុន្តែក៏អាចការពារពីមេរោគមួយចំនួនក្នុងចំណោមមេរោគជាង២០០ប្រភេទនៃជំងឺផ្តាសាយ ដូចជាពពួកមេរោគបង្កជំងឺផ្តាសាយធំនេះឯង៕
Article by HEM SOKKHIM